Het spel van de spelling

​

Iedereen zal beamen (niet bedoeld is: beamen met de beamer!) dat ons alfabet van A tot Zet 26 letters telt. Sommigen zullen in de illusie verkeren dat het alfabet daarmee alles in zich  heeft en alle mogelijkheden biedt om tot schrijven te komen. Tot op zekere hoogte klopt dat. Er is geen 27ste letter of een 28ste.  Het is al ingewikkeld genoeg. We doen het met deze 26 bouwstenen. Was ons spreken nou maar zo volgzaam dat het ons alfabet  niet te buiten ging, dan zouden ons heel wat problemen bespaard blijven. Maar spraak laat zich niet eenvoudig vangen. Als we willen schrijven wat we spreken, dan hebben we ernstig behoefte aan uitbreiding van ons bestaande alfabet. Om geen nieuwe letters in het spel te brengen is er voor gekozen om met veel  kunst en vliegwerk, en vooral met talloze afspraken, de schijn op te houden het eenvoudig te houden. Door hier en daar een miniem tekentje bij te voegen, letters in vele varianten te combineren en vooral af te spreken dat je dit en dat niet moet uitspreken zoals je dat op grond van logica zou mogen verwachten, kom je toch een heel end. Zelfs als je jong begint om je de spelregels eigen te maken, dan nog biedt dat geen enkele garantie dat je het alfabetspel onder de knie zult krijgen. Het blijft een elitespelletje voor hoger opgeleiden, die maar moeilijk snappen dat 26 letters voor anderen zo’n probleem kunnen zijn.  Vooral voor hen is onderstaand overzicht zinvol, zodat zij inzicht krijgen in ons zogenaamd simpele alfabetspel, dat bijna drie keer meer kaarten vergt dan die 26. Het spel wat bloedserieus gespeeld wordt, er hangen namelijk carrières vanaf (oeps, carrières had ik eerst fout gespeld, maar gelukkig kwam de corrector tussenbeide). Het is een hoogst merkwaardig kaartspel en het heet spelling. Vollediger zou zijn: spelling is kwelling.  Die kwelling is tweeërlei. Veel uitzonderingen op de regel is de hoofdregel. Waarom doen we ons dat aan? Alsof je gaat wielrennen met een bakfiets. Kwalijker is dat men afgerekend wordt op de beheersing ervan. Wie fout spelt, is dom en wordt afgeserveerd. Die kan promotie wel schudden.

​

​

Spelling is geen taal

​

Er worden zelfs landelijke wedstrijden georganiseerd, waarin men pronkt met spellingkennis waarover men wél beschikt en de goegemeente niet. Want waar is men trots op? Op het beheersen van een uit de hand gelopen systeem? Alsof het vaardigheden of inzichten betreft terwijl het bij spelling over niet meer dan kennis gaat. Helaas lijkt het er bij spelling op dat kennis macht verschaft. Spelling is geen taal al wordt dat vaak gedacht. Spelling staat nooit boven taal. Met perfect spellen schrijf je nog geen literaire roman.  Hou toch in ieder geval op met je te verheffen boven de ander omdat je toevallig redelijk kunt spellen. Op deze manier is het geen spelletje meer, maar een manier om je beter voor te doen. Op grond waarvan eigenlijk? Wat onderscheidt je eigenlijk van mindere spellers? Je kent misschien honderden ingrediënten, maar dat maakt je nog geen chef-kok. Je bent niet meer of minder dan menig vliegtuigspotter die nog nooit een vliegtuig bestuurd heeft. Meet je niks aan. Je hebt als redelijke speller slechts  iets meer kennis van een specifiek deelgebiedje van de taal. Je weet hoe het hoort volgens arbitraire normen. Wie de topografie van de wereld op zijn duimpje kent is misschien nooit in den vreemde geweest. Waan je geen wereldburger omdat je kennis vergaart over ondergeschikte zaken. Als je je ergens op wilt laten voorstaan, toon dan je talenten. Verwerf inzichten, zoek verbanden. Ga dan bridgen of liever nog, ga schaken. Daar kun je grootmeester in worden. Dan ben je wat. Daarmee verwerf je aanzien. Desnoods, als je toch van spelletjes houdt, ga een potje Mens-erger-je-nieten.  

 

 

Een pauw in de rui doet er goed aan het pronken te laten.

​

Van npo radio 1 Cultuur & Media:

​

“Het Groot Dictee der Nederlandse Taal is dit jaar (2024) gewonnen door Irene Vorstenbosch uit Vught en Wouter de Voogd uit Rotterdam met vijf fout.

Het dictee werd dit jaar voor de zevende keer georganiseerd door het KRO-NCRV programma De taalstaat. Onder de prominente deelnemers waren dit jaar onder andere wethouder Natasha Mohamed-Hoesein, cabaretier Erik van Muiswinkel en jazzzangeres Izaline Caliste. Bij de prominenten kwam Ellie Lust als beste uit de bus met 18 fouten. Erik van Muiswinkel eindigde op een tweede plaats met 20 fouten en werd op de voet gevolgd door Ron Kas met 21 fouten op een derde plaats. Gemiddeld hadden de deelnemende De taalstaat-luisteraars 17 fouten, bij de prominenten lag het gemiddelde op 27 fouten.”

​

​

Commentaar: Dapper om deel te nemen, maar vooral tekenend voor onze nodeloos ingewikkelde staat van spelling.